Перейти к публикации

Польские ссыльные Уктузской волости Ишимского округа Тобольской губернии


 Поделиться

Рекомендованные сообщения

51 минуту назад, ulmas сказал:

Я так думаю, восприемники Франчишек Бичель (Франц - это усеченная русская адаптация исконного польского имени Franciszek; в метрических книгах до 1828 г. это имя,  писалось, скорее всего, по-латински как Franciscus - Франциск, уж точно не как немецкое Franz) и Каролина Врочиньска (Врачинская, Вроченская в русских источниках) - это родные брат и сестра Каетаны Бичель-Ящолд. Восприемники же Вроченские (Wroczyńscy - мн.ч. от  Wroczyński) Михал и Адольф (Michał i Adolf) - вероятно, муж Каролины и его отец или брат. Только кто из них кто смотреть надо по другим источникам. Небось и Вроченские детей крестили.

Да, по братья и сестрам тоже нашла информацию. Спасибо за подсказки. 

Ссылка на комментарий
Поделиться на других сайтах

Наверняка родственница тех Бичелей. Госпожа (спадарыня) Данута Ивановна Бичель-Загнетова. Поэтесса. Белорусская националистка. Ревностная католичка. Ее земляки и предки, вероятно, в Ивье в костел ходили. Ближайшая к ее родному хутору Загостинец деревня Бискупцы находится примерно на полдороги между Лидой и Ивьем, но ближе к последнему нас. пункту:

https://www.google.com/maps/place/53.847109,+25.562498/@53.8558061,25.502839,10z

 

При таком рьяном белорусском патриотизме, судя по ее же стихам, ее земляки старшего поколения вообще терялись в своей самоидентификации, считая себя просто тутэйшими (здешними, местными):

 

– Адкуль з такімі вачамі?  

 Тутэйшая… Я звычайная.

 

(- Откуда ты, глазастая девчина?

- Обычная я... Здешняя.)

 

Очевидно, все эти тутэйшия одинаково хорошо знали белорусский, польский и русский (которыми она сама прекрасно владеет). Но белорусское самосознание приобрели уже в советское время - при том, что сама автор и ее единомышленники ее поколения, получив от СССР все, все советское ненавидят и отрицают.

 

http://kamunikat.org/Biczel_Danuta.html&lang=PL

 
Бічэль Данута

 

Нарадзілася 03.12.1937 (па іншай версіі 01.01.1938) у вёсцы Біскупцы Лідзкага павета Наваградзкага ваяводзтва (цяпер Лідзкі раён Гарадзенскай вобласці), паэтка, грамадзкая дзяячка.

Скончыла пэдагагічную вучэльню ў Наваградку, у 1962 скончыла аддзяленьне беларускай мовы і літаратуры гісторыка-філялягічнага факультэту Гарадзенскага пэдагагічнага інстытуту. Працавала настаўніцай беларускай мовы і літаратуры гарадзенскай школы працоўнае моладзі. З 1982 - старшы навуковы супрацоўнік Гарадзенскага абласнога гісторыка-археалягічнага музэю. З 1982 зьбірае матэрыялы, якія тычацца жыцьця і творчасьці Максіма Багдановіча. Праз руплівасьць Дануты Бічэль у 1986 адкрытая музэйная экспазыцыя «Дом Максіма Багдановіча», дзе Спадарыня Данута працавала дырэктаркай (да 1998).

Вядомая ў Горадні й краіне грамадзкая дзяячка. Адна з арганізатараў і актыўных удзельнікаў суполкі Максіма Багдановіча, зь верасьня 1988 - у БНФ. Брала ўдзел у мітынгах, якія праходзілі ў Горадні. Каардынавала дзейнасьць рэгіянальных суполак у Гарадзенскай вобл. Была адным зь ініцыятараў выпуску самвыдавецкай газэты «Рэанімова».

Уваходзіла ў групу падтрымкі кандыдата ў дэпутаты Вярхоўнага Савета БССР М.Ткачова ў 1990. Перад выбарамі ў горадзе зьявіліся ўлёткі, на якіх быў зьмешчаны фотаздымак з часопісу «Политический собеседник» (да 1989 - «Коммунист Белоруссии») з надпісам «Яна сярод тых, чые рукі ў крыві нявіннага беларускага народа...». Як сьцвярджае Данута Бічэль, гэтай акцыяй ёй «стваралі імідж дурной (псыхаватай) вясковай паэткі».

Цяпер займаецца грамадзкай, літаратурнай, асьветніцкай дзейнасьцю.

 

Сяргей Сахараў http://slounik.org

 

Бічэль Данута :: Publikacje

 

Бічэль Данута, Мост святога Францішка

Мост святога Францішка

Бічэль Данута

Кніга «Мост святога Францішка» – працяг папярэдняй кнігі Дануты Бічэль «Хадзі на мой голас» (2008, Гародна-Вроцлаў). Але аснову той кнігі склалі ўспаміны пра вялікіх сяброў, настаўнікаў, вядомых у Беларусі і нават у свеце, такіх як Янка Купала, Максім Багдановіч, Васіль Быкаў, Ларыса Геніюш, Уладзімір Караткевіч, Наталля Арсеннева, Чэслаў Мілаш, Янка Брыль, Аляксей Карпюк… У гэтай кнізе аўтар апавядае пра людзей духоўна прыгожых, якія ж... Więcej »

Бічэль Данута, Ойча наш...

Ойча наш...

цыкл вершаў

Бічэль Данута

Цыкл вершаў «Ойча наш...» вядомай паэткі, лаўрэата Дзяржаўнай прэміі імя Янкі Купалы Дануты Бічэль — гэта паэтычнае асэнсаванне малітвы Панскай, кожнага яе радка, a таксама вельмі асабісты, кранальны зварот дзіцяці да Нябеснага Айца, у якім удала i тонка знітавана долінае з горнім. Гэта сапраўдная паэзія, натхнёная i асвечаная малітваю. Więcej »

Бічэль Данута, Хадзі на мой голас

Хадзі на мой голас

Бічэль Данута

Książka znanej grodzieńskiej poetki Danuty Biczel „Chadzi na mój hołas” (Idź za moim głosem), to wspomnienia, szkice poświęcone znanym osobom, z którymi Pani Danuta albo się spotykała, albo czyja twórczość miała wpływ na jej życie i twórczość. Książka rozpoczyna się podróżą poetki do jej wsi rodzinnej, do Biskupic. Każdy kolejny szkic, jest także opisem własnego losu w kontekście historycznych wydarzeń. Są tu portrety znanych grodnian i... Więcej »»

Бічэль Данута, Нараджэнне Езуса Хрыста, нашага Збаўцы

Нараджэнне Езуса Хрыста, нашага Збаўцы

Вершаваная батлейка

Бічэль Данута

Pastuszkowie, Maria, Józef i nowonarodzone Dzieciątko – biblijne motywy, czas narodzin Jezusa Chrystusa opowiedziane wierszem. Wierszowana betlejka (szopka betlejemska) Danuty Biczel – gotowy scenariusz, sztuka sceniczna nie tylko dla teatru lalek, lecz także dla młodych i starszych wykonawców. Rymowane role, kwestie, które łatwo zapadają w pamięć i prosty język, pozwalają wykorzystać sztukę bez wstępnej adaptacji. Utwór czytany według ... Więcej »»

Бічэль Данута, Стакроткі ў вяночак Божай Маці

Стакроткі ў вяночак Божай Маці

Вершы

Бічэль Данута

Абраз Маці Божай Будслаўскай — самы сціплы ў сваей прыгажосці. Малітоўнае агляданне яго з любоўю - падстава для глыбокай малітвы. Да Вастрабрамскай Божай Маці Міласэрнай — пачуццё на ўзроўні гістарычнай традыцыі, агульначалавечага яднання i дзіцячай казкі. У Вострую Браму нашых бабуляў вяла глыбокая вера ў тое, што Маці Божая вырашае ўсе беды адразу i канчаткова. Да Белагрудскай Божай Маці Міласэрнай у аўтаркі шмат асабістых пачуццяў i ... Więcej »

Бічэль Данута, На белых аблоках сноў

На белых аблоках сноў

Вершы

Бічэль Данута

Кніга духоўных вершаў аб шчасці яднання з праўдай Хрыстовай, якую нясуць Яго пасланнікі па дарогах сусвету; аб шчасці наведвання святых месцаў і месцаў аб'яўлення Маці Божай, аб шчасці далучэння да хрысціянскай супольнасці вялікіх святых у самым пачатку беларускай малітвы. Więcej »

Бічэль Данута, Снапок

Снапок

выбраныя вершы

Бічэль Данута

У кнігу выбранага «Снапок» укладзены вершы з адзінаццаці зборнікаў. Паэтэсе ў жыцці пашэнціла на сяброўства з вялікімі жанчынамі Беларусі — Ларысай Геніюш і Зоськай Верас. У заходняй вёсцы Біскупцы ды ў другіх вёсках і мястэчках Гародзеншчыны яшчэ не высахлі крынічкі словаў і вобразаў, а Гародня спрыяе ўсё давесці да толку. Зборнік збіраўся шчыра і любоўна. Więcej »

Бічэль Данута, Нядзелька

Нядзелька

Вершы

Бічэль Данута

Зборнічак вершаў "Нядзелька" - гэта плён працы аднаго года і вяртанне да некаторых ранейшых вершаў, якія адпавядаюць святочным думкам; пераробкі - зусім не канчатковыя папраўкі, а новыя варыянты ў нядзельнвм настроі тых самых, надрукаваных у папярэдніх зборнічках, вершаў. Спяваюць жа ў розных вёсках па-рознаму тыя самыя песні. Старасць, стома - гэта нядзелька, гэта шчаслівае вяртанне да бясконцага Божага Свята... Więcej »

Бічэль Данута, Чобат Алесь, Ты не самотны...

Ты не самотны...

Бічэль Данута, Чобат Алесь

Зборнік вершаў "Ты не самотны..." — падарунак Максіму Багдановічу да 80 гадоў з дня яго смерці двух паэтаў з Гродна, якія працуюць у Музеі Максіма Багдановіча, якія гэты музей стварылі. Алесь Чобат апісаў у вершах долю Паэта, а Данута Бічэль па-жаночы прызналася Яму ў любові, паколькі Ён у сваім доме жывы, Яго несмяротная душа — у Яго несмяротнай паэзіі, паколькі ў Бога няма падзелу на жывых і мёртвых. Два паэты натхнёныя Яго натхненнем... Więcej »

Бічэль-Загнетава Данута, Гараднічанка

Гараднічанка

Вершы

Бічэль-Загнетава Данута

Зборнік вершаў лаўрэата Дзяржаўнай прэміі Беларусі Дануты Бічэль-Загнетавай ахоплівае творы для дзяцей, напісаныя паэткай на працягу дваццаці гадоў. Шчыра і пранікнёна, па-сяброўску распавядае яна юным чытачам аб Радзіме, яе лясах і пушчах, рэках і азёрах, звярах і птушках. Więcej »

Изменено пользователем ulmas
Ссылка на комментарий
Поделиться на других сайтах

Данута Іванаўна Бічэль-Загнетава

Данута Бічэль-Загнетава (нар. 3 снежня1937[1]/1 студзеня 1938[2][3], в. БіскупцыЛідскага раёна Гродзенскай вобласці) — беларуская паэтэса. Лаўрэат Дзяржаўнай прэміі БССР імя Я. Купалы (1984) за зборнік вершаў «Дзе ходзяць басанож». Узнагароджана медалём. Займаецца грамадскай, літаратурнай, асветніцкай дзейнасцю.

Інфармацыя
Данута Іванаўна Бічэль-Загнетава
Асабістыя звесткі
Дата нараджэння: 3 снежня 1937(81 год) ці 1 студзеня 1938(81 год)
Месца нараджэння:
Грамадзянства:
Альма-матар:
Месца працы:
Прафесійная дзейнасць
Род дзейнасці: паэт, празаік
Гады творчасці: 1960 — цяп. час
Кірунак: лірыка
Жанр: вершы, пераклады, проза
Валодае мовамі: беларуская
Мова твораў: беларуская
Дэбют: 1958
Грамадская дзейнасць
Член у
Прэміі: Дзяржаўная прэмія Беларускай ССР імені Янкі Купалы (1984)
Біяграфія

Нарадзілася ў сялянскай сям'і. Скончыла Навагрудскае педагагічнае вучылішча (1957), аддзяленне беларускай мовы, літаратуры і гісторыі Гродзенскага педагагічнага інстытута імя Я. Купалы(1962) З 1962 года выкладала беларускую мову і літаратуру ў школах Гродна. Член СП СССР (1964). З 1982 загадчыца Дома-музея Максіма Багдановіча ў Гродна. Член Беларускага ПЭН-цэнтра (1989). Вядомая грамадская дзеячка, адна з арганізатараў і актыўных удзельнікаў суполкі Максіма Багдановіча, з верасня 1988 года — член БНФ. Прымала ўдзел у мітынгах, якія праходзілі ў Гродна. Каардынавала дзейнасць рэгіянальных суполак БНФ у Гродзенскай вобласці. Была адным з ініцыятараў выпуску самвыдавецкай газеты «Рэанімова». Уваходзіла ў групу падтрымкі кандыдата ў дэпутаты ВС БССР М. Ткачова (1990).

Творчасць

У друку выступае з 1958[3] (газета «Літаратура і мастацтва»). У вершах, арганічна звязаных з народна-паэтычнай традыцыяй, апявае Радзіму, жыццё працаўнікоў вёскі, прыгажосць роднай зямлі[3].

Аўтар зборнікаў паэзіі «Дзявочае сэрца» (1961), «Нёман ідзе» (1964), «Запалянкі» (1967), «Доля» (1972), «Ты — гэта ты» (1976), «Браткі» (1979), «Дзе ходзяць басанож» (1983), «Загасцінец» (1985), «Даўняе сонца» (1987), «А на Палессі» (1990), «Божа, мой Божа» (1992), «Нядзелька» (1998), «Снапок» (1999), «На белых аблоках сноў» (2002), «Стакроткі ў вяночак Божай Маці» (2004), «Нараджэнне Езуса Хрыста, нашага Збаўцы» (2005), «Ойча наш…» (2008), «Iду сцяжынаю да Бога» (2012), «Выбраныя творы»(2016),«Дайсці да Каложы»(2017). Напісала паэмы і кнігі вершаў для дзяцей «Перапёлка» (1968), «Грыб-парасон» (1969), «Дзічка» (1971), «Рыжая палянка» (1971), «Дагані на кані» (1973), «Лузанцы» (1982), «Габрынька і Габрусь» (1985), «Гараднічанка» (1993). Аўтар кнігі нарысаў, мемуараў і эсэ «Хадзі на мой голас» (Вроцлаў, 2008), выдала кнігі прозы «Мост святога Францішка» (2010), «Правінцыя святога Францішка» (2013).

Зноскі
  1.  Дэмакратычная апазіцыя Беларусі. 1956—1991 гг. Персанажы і кантэксты. Рэд. А. Дзярновіч. — Мн., 1999. ISBN 985-6374-08-1.
  2.  Беларускія пісьменнікі (1917—1990): Даведнік; Склад. А. К. Гардзіцкі. Нав. рэд. А. Л. Верабей. — Мн.: Мастацкая літаратура, 1994. — 653 с.: іл. ISBN 5-340-00709-X
  3.  3,0 3,1 3,2 Бичель-Загнетова Данута Ивановна // Биографический справочник. — Мн.: «Белорусская советская энциклопедия» имени Петруся Бровки, 1982. — Т. 5. — С. 59. — 737 с.
Изменено пользователем ulmas
Ссылка на комментарий
Поделиться на других сайтах

Интервью Дануты Бичель "Радио Свобода" и отрывок из ее автобиографической книги "Иди на мой голос":

https://www.svaboda.org/a/1190955.html

У “Доме літаратара” 


АЎТАР І ТВОР

ДАНУТА БІЧЭЛЬ: “Я ЎСЁ ЖЫЦЬЦЁ ІШЛА НА ГОЛАС БЫКАВА”

 
2AF4E987-BAFE-4DB5-AAFF-C22C90BCC1D6_w408_s.jpg

У сэрыі “Гарадзенская бібліятэка”, што выдаецца пад патранатам лідэра руху “За свабоду” Аляксандра Мілінкевіча, пабачыла сьвет кніга ўспамінаў і эсэ Дануты Бічэль “Хадзі на мой голас”. 10 жніўня яе прэзэнтацыя адбылася ў Зэльве, дзе з аўтаркай сустрэўся Міхась Скобла.

Міхась Скобла: “Спадарыня Данута, чаму вы вырашылі назваць сваю новую кнігу сказам-поклічам “Хадзі на мой голас”?”

Данута Бічэль: “Хадзі на мой голас” – гэта народная назва. Але мне яе аднойчы падказаў у цемры Васіль Быкаў. Мы былі ў Скідзелі, на нейкай вечарыне, выйшлі з клуба, было цёмна, ішоў дождж, вакол стаялі лужыны, і ён гукнуў: “Хадзі на мой голас”. І мне падумалася – як ён добра сказаў, бо я ўсё жыцьцё ішла на яго голас. І калі шукалася назва для кнігі, я ўспомніла гэты выпадак і гэтую фразу”.

Скобла: “Існуе меркаваньне, што чалавек мэмуарамі спрабуе перапісаць набела чарнавік уласнага жыцьця. А якім пабуджальным матывам кіраваліся вы пры напісаньні кнігі?”

Бічэль: “Не хацелася чорнага выцягваць… Ёсьць жа й іншага характару ўспаміны. Мне падабаецца, як сказала адна польская актрыса: “Ня ўсё на продаж.” Нешта хочацца пакінуць для сябе, каб людзі ня ведалі. Прынамсі, я так рабіла. У маіх успамінах любоў і праўда супадалі. Мая любоў – гэта мая праўда. Я выбрала такіх людзей, якіх я сапраўды моцна любіла, якія ўпрыгожылі маё жыцьцё, без якіх мне жылося б яшчэ горай. Шмат хто з тых, каго я вельмі любіла, проста ня трапіў у гэтую кніжку, бо ў мяне проста пакуль не знайшлося словаў. Вядома ж, узровень гэтых эсэ розны. Напрыклад, я не была падрыхтавана напісаць пра Васіля Быкава і Аляксея Карпюка. Чамусьці мне вельмі цяжка было пра іх пісаць. Мне не хацелася пакрыўдзіць іх жонак нейкай драбязой. Пра іх я напісала сьпехам на патрабаваньне выдаўца”.

Скобла: “А хто апрача згаданых творцаў пакінуў сьветлы сьлед у вашым жыцьці?”

Бічэль: “Ну, вядома ж, наша агульная сяброўка і зямлячка Ларыса Геніюш. Я пра яе напісала і дадала да эсэ тыя лісты, якія друкаваліся ў “Нашай веры”, – лісты яе апошніх гадоў. У мяне не захавалася наша першая перапіска, я прыкладна ў 1967 годзе спаліла вельмі шмат чаго. Перабіралася з адной кватэры ў другую, і быў такі час, што я падумала: нашто яно будзе тут ляжаць? Сьветла ўспамінаю я сваіх дарагіх сябровак і настаўніцаў Натальлю Арсеньневу, Зоську Верас, Ірыну Платонаўну Крэнь. Пэўна ж, яны розны ўклад унесьлі ў нашу культуру, але для мяне яны былі раўназначныя і вельмі дарагія. У мяне ёсьць эсэ, якое называецца “Яблынькі”. У ім – пра тых, каго людзі ўжо нават ня ведаюць, а можа, і ня ведалі, але яны былі маімі вельмі блізкімі сябрамі, гэта слонімцы Іван Сяргейчык, Анатоль Іверс і Рудольф Пастухоў. Успамінаю я пра Венанцы Бутрыма з Баранавічаў, зь якім мы перапісваліся, а калі ён памёр, то жонка ягоная прыслала мне на памяць ад яго два пэйзажы з конікамі”.

Скобла: “У сваіх успамінах пра Васіля Быкава вы пішаце: “Быкаў вырас з Горадні, як падлетак з адзеньня. І зь Беларусі вырастаў. Быкаў паехаў з Горадні на ўсход, а лёгіка падказвае, што з Горадні трэба выяжджаць на захад”. Вы сапраўды лічыце, што Быкаў адпачатку, у 70-я гады, зрабіў бы больш слушна, калі б выехаў на Захад?”

Бічэль: “Найлепей было б, каб ён нікуды не выяжджаў. Хай сабе ён і вырас, і яму сапраўды ў Горадні цесна было. Проста час быў такі, што ўсюды пісьменьнікаў скублі з усіх бакоў. Я ня думаю, што паездка на захад Васілю Быкаву дапамагла ў нечым, ён і паехаў туды ў сталым веку, калі чалавек стомлены. І ён усё сваё галоўнае да тае пары ўжо напісаў. Тое самае – і ягоная “паездка” на ўсход. Я цяпер не магу нават прааналізаваць: а што, хіба ў Менску расквітнеў талент Быкава? Усё сваё лепшае ён напісаў, калі быў здаровы, дужы, калі ён узьнімаўся ўгору ў жыцьці, меў добрыя фізычныя і духоўныя сілы. Нягледзячы на ўсе непрыемнасьці, якія ён меў ад сваёй літаратуры”.

Скобла: “Ці істотная для вас тая акалічнасьць, што прэзэнтацыя вашай кнігі адбываецца 10 жніўня ў Зэльве?”

Бічэль: “Мне вельмі прыемна, што кніга “сасьпела” якраз перад днём нараджэньня Ларысы Геніюш. У кнізе я напісала не пра ўсіх людзей, каго я любіла, і хто мяне любіў. Сказана пакуль пра Ўладзімера Караткевіча, Янку Брыля, Мацея Канановіча, Чэслава Мілаша, які мяне ня чуў, ня бачыў, але мне здаецца, што мы зь ім былі ўсё жыцьцё знаёмыя... Сярод усіх іх Ларыса Антонаўна займае першае месца. Яна сапраўды – мая духоўная маці, яна мяне стварыла. Я пра гэта пішу”.

Скобла: “Пра два гады нас чакае 100-годзьдзе Ларысы Геніюш. Высілкамі грамадзтва выдадзеныя яе кнігі (асобным томам выйшла эпісталярная спадчына), у зэльвенскай царкве ўсталяваная мэмарыяльная шыльда, у Зэльве пастаўлены помнік. Што яшчэ варта было б зрабіць да юбілею?”

Бічэль: “Сабраць і выдаць усю яе перапіску. Яна вельмі цікава працавала ў эпісталярным жанры, столькі цікавага для нас пакінула ў лістах! Яе лісты – як літаратурныя творы. Адзінае, трэба акуратна папрацаваць, каб у лістах не паўтараліся адны і тыя ж думкі. А ўвогуле, трэба выдаць усе творы Геніюш ад пачатку да канца – вершы, прозу, успаміны, паэмкі яе ўсе, і ўдалыя, і няўдалыя. Бо былі ў яе і такія, якія яна пісала на заказ сваім сябрам – за машыну дроваў, але яны таксама маюць сваю вартасьць. Адным словам, варта выдаць усё, што Ларыса Антонаўна напісала”. 

Скобла: “Янка Брыль неяк сказаў, што поўны збор твораў – гэта пасьмяротнае пакараньне пісьменьніка…”

Бічэль: “Я пра гэта напісала ў эсэ пра Янку Купалу. Для мяне клясык, мой дарагі родны клясык, мой духоўны бацька, мой прарок, мой апостал, ён настолькі дарагі, што мне цікава вывучаць усе праявы ягонага жыцьця. Я чытаю, і мне цікава ведаць: а што ён там натварыў і па-за высокім узроўнем? Вышыня ягоная ад гэтага не зьніжаецца”.

ДАНУТА БІЧЭЛЬ. З КНІГІ “ХАДЗІ НА МОЙ ГОЛАС”

У 1988 годзе ў Беластоку я даведалася адрас Натальлі Арсеньневай і напісала ёй ліст. Яна адказала. Яна ня верыла ўжо, што можна хоць лістком даляцець да Беларусі. За паўстагодзьдзя жыцьця на чужыне. Перапіска наша была нядоўгай. Натальля мне адказвала з доўгімі перапынкамі, і лісты ішлі доўга. Яна хварэла, яе блізкія хварэлі, яе ўнучка перанесла траўму, трапіла ў аварыю. Яе нявестка памерла маладой, пакінула двое дзетак і старых бацькоў, паэтка дапамагала сыну апекавацца ўсімі.

Яна прыслала мне том вершаў “Між берагамі” з надпісам:

“Дарагая Данута! Дзеляць нас з Вамі адлегласьці ў тысячы міляў, але чуемся мы, быццам лучыць і нас, і нашую творчасьць нешта непадзельнае й чарадзейнае, а гэта слова – Беларусь! Ці ж не? Хай жа ж будзе яно, гэта слова, і з намі заўжды і ўсюды. Натальля Арсеньнева, кастрычнік 1989 году”.

Шкадую моцна, што я не напісала ёй пра яе паэзію ўсіх добрых словаў. Як яна натхняла мяне, захапляла ад першых спатканьняў у віленскім часопісе “Калосьсе”, які я чытала ў гарадзенскім архіве яшчэ студэнткай. Яе вершы – гэта шквал пачуцьцяў, гэта як усё роўна нехта ўзьнімае цябе – і ты даеш нырца ў блакіт, у асьвяжальны моўны вір – і робісься такой жа шматколернай, стракатай і сьвежай, як яе вершы. Адкуль на фоне нашай ціхай зеляніны гэтая шматбарвовасьць, гэтая пачуцьцёвая буйнасьць, інакшасьць, гэтая сьвяточнасьць?! Як Ніягарскі вадаспад – такая высокая, глыбокая, акіянская, такая нястрымная, як бы яна прадчувала сваё будучае жыцьцё ня ў сьціплай прыродзе, а там, сярод індзейскіх і негрыцянскіх цёмных рваных рытмаў, хрысьціянская і язычніцкая, яна лавіла сваім чуцьцём гэтую ўсю непамернасьць і зьнішчала спакой традыцыйных дактыляў, анапэстаў. I мова яе беларуская – як бы ня наская гэта мова, мова слоўнікаў братоў Гарэцкіх і Ластоўскага, нібыта сялянская, а зусім элітная.

“Італьскае віно пагарай праліецца...” “Пакуль павесіць ноч на чорным небе ветах, я кужалем сівым няўзнак датку свой верш...”

Вядома, цякла ў яе паэзіі кроў Міхаіла Лермантава, які быў яе продкам па жаночай лініі, вядома, ужо былі створаны гарадзкія вершы Максіма Багдановіча...

А Іосіф Бродзкі яшчэ не нарадзіўся. Ён найбліжэй да яе па творчай манеры, – гэтаксама нанізваў вобразы, грувасьціў іх, як Натальля Арсеньнева.

У часопісе “Калосьсе” я разглядвала фотку Натальлі Арсеньневай і Максіма Танка: яны неяк інтымна прытуліліся, як два галубкі, двое шчасьлівых у сва-ёй духоўнай сяброўскасьці, лучнасьці...

А містычна – з другога боку – я каля Максіма Танка бачыла Ларысу Геніюш. Не спытала ў яе і ня ведаю, ці спрабавала Ларыса напісаць Натальлі ў ЗША, ці хоць калі яны сустрэліся... Затое Анатоль Іверс апавядаў, як у вайну прыехаў у Слонім беларускі тэатар зь Менску, у якім Натальля Арсеньнева працавала, загадвала літаратурнаю часткаю. Былі яны знаёмыя па віленскім друку, таму Натальля з даверам сказала, што немцы хутка пакінуць Беларусь, а ёй давядзецца выехаць на эміграцыю. Анатоль Іверс прапаноўваў ёй сувязь з падпольлем, але яна ведала, што камуністы яе не пашкадуюць, – муж працаваў у Самапомачы...

“Дык дай мне роднага парогу
даткнуць, пакуль замкнецца кола...” –


Прасіла паэтка малітоўна ў Бога. Кола замкнулася, там засталася Натальля Арсеньнева – за акіянам, а лісткі яе думак, яе вершаваных радкоў прынесьлі пошта і любоў да нас. Да нас, якія “паміж берагамі...” Толькі не рака нас разлучала, а нябёсы. Ці ёсьць у іх берагі?

Натальля Арсеньнева вытрывала паўстагодзьдзя жыцьця на эміграцыі. Была яна духоўна дужай, мела Бога ў сэрцы, мела слова роднае, за якое трымалася, мела сям’ю і “запраўдную” сяброўку Яню Каханоўскую – бабулю Данчыка Андрусішына з роду Луцкевічаў (памерла 17.07.2005 году).

На эміграцыі людзі не жывуць, а ў большасьці выжываюць, трымаюцца ад сустрэчы да сустрэчы за Бога і ўспаміны, якія перабіраюць у памяці.

Некалі да апошняй вайны нашы дзяды езьдзілі ў Амэрыку па заробкі на хлеб. I вярталіся. Жыць чалавеку трэба дома, чалавек – ня дрэва, і без магілаў продкаў ён засыхае. Або прыжываецца на чужым дрэве, як прышчэп.

Вялікая беларуская паэтка Натальля Арсеньнева перад разьвітаньнем пісала мне ў лістах – пра Беларускі Крыж, усталяваны ў Канадзе, пра Чарнобыль, пра надвор’е, пра баравічкі, якія яна зьбірала ў парку, быццам яны прарасьлі празь зямную цьвердзь зь Беларусі, яна цытавала сама сябе. Яна бачыла і разумела чужое, але жыла толькі сваім. На чужыне няма шчасьця.

-----

Документальный фильм про нее:

https://knihi.com/none/Chadzicie_na_moj_holas.html

 

-----

Статьи, отрывки из стихов

 

Изменено пользователем ulmas
Ссылка на комментарий
Поделиться на других сайтах

А.М. Петрушкевіч

Літаратурная Гарадзеншчына ў постацях і лёсах

вучэбны дапаможнік

 

Раздзел 8. Паэзія Дануты Бічэль

 

План

1. Адметнасць лірыкі Дануты Бічэль 60–70-ых гг.

2. Лірыка 80–90 гг.

3. Духоўная паэзія Дануты Бічэль апошняга часу.

4. Першая кніга прозы “Хадзі на мой голас”.

 

“Абнімаюць рукі  Беларусь…”:

  Творчы партрэт Дануты  Бічэль

 

 

Бязродная песня паэтава,

што птах са сляпымі вачыма.

Данута  Бічэль-Загнетава –

якая паэтка айчынная!

Анатоль Сыс

 

Ад роднай беларускай зямлі, ад яе бяздонных крыніцаў і рэкаў, ад спеўнага пошуму лясоў і шчырай народнай песні бярэ свае вытокі паэзія Дануты  Бічэль. Улюбёнасць у гэтую зямлю, чуйная ўвага і пашана да роднага слова, крэўная знітаванасць з “людствам працы” нарадзіла ў душы будучай паэткі неадольнае жаданне “сказаць свету пра тых, каго іншыя не ведаюць, аб тым, аб чым іншыя за мяне не скажуць. У імя паветра, прапахлага жывіцай. Гаючага. Свежага” [1, c. 26]. Так хораша, прачула вызначыла яна сама калісьці свой прыход у свет паэзіі.

Жыццёвы шлях Дануты  Бічэль пачаўся ў нялёгкія перадваенныя гады на хутары са шматзначнай, прыгожай назвай Загасцінец, што ў Лідскім раёне, у якой чуваць не толькі прыкмета яго геаграфічнага размяшчэння, але іншае, добрае, чалавечае, – гасціннасць, цеплыня, сардэчнасць. А зусім побач – вёска Біскупцы. Менавіта ў гэтым кутку Гарадзеншчыны – выток нялёгкага, як, бадай, у кожнага чалавека, і выключнага, як у кожнага сапраўднага паэта, зямнога лёсу Дануты  Бічэль. Тут, як сцвярджае яе лірычная гераіня, – пачатак пачаткаў: “Чым валодаю, тут пачалося – процьма шчаснасці, бездань тугі”. Тут у душы яшчэ зусім юнай дзяўчыны нарадзілася першае паэтычнае слова, якое сталася, па словах Алега Антонавіча Лойкі, “вельмі яркім дэбютам”, бо гэта было сапраўднае слова, сказанае ад шчырага сэрца, асвечанае непаўторным талентам:

Пад казачным дубам

над Нёманам сінім

хлапец прызнаваўся ў каханні дзяўчыне.

І рэхам той шэпт адгукаўся між гаю:

–Кахаю, кахаю…

Я чула пяшчотнае, шчырасці поўнае,

маё, беларускае, роднае, кроўнае,

такое раптоўнае,

такое чароўнае,

такое ласкавае, цёплае, чыстае,

як сонца, агністае,

як Нёман, празрыстае,

як казка, быліна, як песня, жаданае,

дагэтуль зусім у жыцці неспазнанае,

вясновае слова ад шчырага сэрца… [2, с. 7]

Верш так і называўся “Роднае слова”, надрукаваны ён быў упершыню ў газеце “Літаратура і мастацтва” 12 лютага 1958 года. У заключных радках твора гучыць прызнанне ў самым высокім пачуцці – любові да Радзімы: “Кахаю, люблю… Беларускаму краю бясконца я слова “люблю” паўтараю” [2, с. 8].

Данута Бічэль засталася вернай выказанаму ў юнацтве палымянаму прызнанню. Светлы вобраз Беларусі стаў галоўным, скразным матывам ва ўсёй лірычнай сістэме паэткі.

З першых зборнікаў Радзіма паўстае як ласкавая маці: “Нібы сунічка на прагалку, сярод людзей і ціхіх ніў я падрастала дзень пры дні, твае сцяжыны прабягала”. Безумоўна, шчырае пачуццё выказвалася часам залішне сентыментальна, што характэрна наогул беларускай жаночай паэзіі, а часам занадта пафасна, што абумоўлена ўплывам тых страсных паэтычных маналогаў, вершаў-гімнаў, якіх у беларускай паэзіі нямала.  Данута Бічэль поўнасцю не ўнікла артыстычных жэстаў, паклонаў, рытарычнасці: “Перад Радзімай толькі апушчуся на калені”.

Адмаўленне формы публіцыстычнага маналогу-звароту да Айчыны ішло ў паэткі праз засваенне іншага кампазіцыйнага ладу верша, праз пошук адпаведнай формы, якая найлепш перадавала б шчырасць, інтымнасць пачуцця лірычнай гераіні. Гэтай “адпаведнай” для Дануты Бічэль формай стаў дыялог, які даваў магчымасць выказаць патрыятычныя пачуцці даверліва, проста. Пра тое, што гэты шлях быў плённым, гаворыць з’яўленне сапраўдных паэтычных здабыткаў:

– Адкуль з такімі вачамі?  

– Тутэйшая…

Я звычайная.

Мяне маці тут нарадзіла,

як сасну ў бары пасадзіла.

Я зжылася з вятрамі, з нягодамі.

Мне казалі, што я не гордая.

Таму я не гаманлівая,

што ўзрасціла зямля неўрадлівая,

перакроеная, пясчаная…

Тутэйшая…

Я звычайная [2, с.48].

Лірычная гераіня верша ў значнай ступені “я” самой паэткі, але яно вырастае ў сімвал, збіральны вобраз, у якім – сама сутнасць нацыянальнага жаночага характару. “Ідучы толькі ад свайго суб’ектыўнага “я”, паэт не можа, не пакрывіўшы душой, пра сябе самога сказаць так прыгожа. А ў паэтэсы гэта атрымалася натуральна, бо падказана яшчэ і народна-паэтычным светаразуменнем” [3, с. 47]. “Тутэйшая”, “тут” нарадзілася, “звычайная” – гераіня не лічыць сябе выключнай. Вышэйшая, душэўная яе прыгажосць менавіта у крэўнай роднасці з беларускай зямлёй, з нялёгкім лёсам народа. “Тутэйшая” – гэта слова вынесена ў назву верша, паўтараецца ў пачатку і ў канцы. Такая страфічная кальцавая кампазіцыя нясе сэнсавую нагрузку – падмацоўвае думку аб еднасці з лёсам Радзімы.

З часам гэты матыў у творчасці Дануты Бічэль пашыраецца, з’яўляюцца новыя фарбы, вобразы. Як прыклад – верш “Знітаванасць”, у якім вобраз крыніцы вырастае ў вобраз Радзімы, што жывіць творчыя сілы паэта, становіцца бяздонным вытокам натхнення, збавення ад усіх нягодаў, дапамагае раскрыцца таленту. У гэтай знітаванасці, арганічным адзінстве асабістага і народнага – ідэйная аснова светапогляду паэткі. Увядзенне ў кампазіцыю верша простай мовы надае яму своеасаблівы характар лірычнай споведзі, разбурае межы маналагічнай формы.

 Данута Бічэль зноў і зноў вяртаецца да вобразу Беларусі “як гістарычнай і нацыянальнай цэласнасці, інтымнай і цёплай, як дом і хата, але непараўнана шырэйшай за іх. Больш сінтэтычнай” [4, с. 176]. Як найвышэйшы акорд, своеасаблівая кульмінацыя патрыятычнай тэмы – паяднанне двух вялікіх чалавечых пачуццяў: кахання і любові – у адно непадзельнае пачуццё: “Да цябе працягваю я рукі – абнімаюць рукі Беларусь”.

Глыбокім патрыятызмам прасякнута “гістарычная лірыка” паэткі, якой заўсёды была ўласціва цікавасць да мінулага свайго Краю. Яе лірычная гераіня, чалавек свайго часу, адчувае сувязь з даўнімі эпохамі, неаспрэчнае дачыненне да таго, што знаходзіцца па-за яе асабістым жыццёвым досведам. Паэтка лічыць, што “перш за ўсё неабходна ратавацць мову” [5, с. 4] як найвышэйшы здабытак нацыі, умову яе развіцця, існавання. Натхняльнікамі абуджэння нацыянальнай годнасці, народнага духу выступаюць у творчасці Дануты Бічэль вобразы гістарычных асобаў: Ефрасінні Полацкай, Францішка Скарыны, Васіля Вашчылы, Кастуся Каліноўскага, Францішка Багушэвіча і інш.

Як патрабавальны наказ гучаць словы Ларысы Геніюш пра стан мовы, любоў да якой павінна стаць не замілавана-ўхвальнай, а дзейснай, актыўнай, ахвярнай:

Сёння на пласе родная мова.

Вырваць жывую належыць з агню.

Слова “кахаю” – слабае слова.

Мужнае слова – “абараню” [6, с. 307].

Данута Бічэль лічыць старэйшую паэтку сваёй духоўнай маці, а сябе – спадкаемцай і пераемніцай тых неацэнных скарбаў – мовы, гісторыі, культуры, дзякуючы якім беларускі “народ пратрываў вякі”.

У творчасці Дануты Бічэль – своеасаблівае вобразнае асэнсаванне межаў роднага слова, тое, што Уладзімір Калеснік выдзяляе як “адзін з вузлавых матываў лірыкі… Межы гэтыя не геаграфічныя, а гістарычныя і гуманістычныя – гэта межы чалавечай тоеснасці” [7, с. 23]. Слова, песня з’яўляюцца для паэткі такой высокай каштоўнасцю, якая атаясамляецца з вобразамі самых родных людзей.

Дануту Бічэль не раз папракалі ў адсутнасці грамадзянскасці, засяроджанасці на сваім уласным свеце перажыванняў, хоць гэты свет і ўключаў у сябе багацце вобразаў, колераў беларускіх краявідаў, быў асвечаны шчырай любоўю да Бацькаўшчына. Пажаданні “бачыць у характары лірычнай гераіні больш грамадскай актыўнасці, больш цікавасці да ўсяго, што адбываецца ў сённяшнім бурным свеце” [8, с. 26] мелі месца таму, што не было ў яе творчасці ўсхвалення савецкай рэчаіснасці, “высокіх ідэалаў Кастрычніка”, бо найвышэйшым ідэалам яна заўсёды лічыла праўду, пра што заяўляла ў сваёй паэтычнай дэкларацыі: “Высокую ноту бяру я, праўда мною кіруе, выводзіць да бойкіх дарог, слухае толькі дабро”.

 Як сцвярджала Ларыса Геніюш, “ад вякоў Беларусь – гэта людзі”. Але не толькі гістарычныя постаці прыцягваюць увагу Дануты Бічэль. “Людзі, якія навокал”, блізкія паэтцы, становяцца побач з вядомымі, бо яны таксама “дастойны быць уведзенымі ў пантэон славы Беларусі” (Уладзімір Калеснік). Гонар за свае карані, сцвярджэнне прыналежнасці да сялянскага роду гучаць у лірыцы паэткі:

Наш род

прад тварам эпохі выстаяў.

Не адну абойму вораг выстраляў –

так многа войнаў бацькам перажыта.

Наш род

упарта сее ў полі жыта [2, с. 177].

Значыць, жыве. Адзіны корань у гэтых слоў – “жыццё” і “жыта”. І пакуль будзе сеяцца ў веснавую раллю жыта – будзе працягвацца і само жыццё, бо жыццёвая моц сялянскага роду – ад жыццядайных сілаў зямлі, ад спрадвечнай працы на ёй.

Праз вобразы прадстаўнікоў свайго роду сцвярджае паэтка глыбокую філасофскую думку аб несмяротнасці чалавечага жыцця. У вершы “Бальсан” перад намі праходзяць малюнкі жыцця прабабулі Пранцысі. Тут увесь яе нялёгкі лёс, у стоме, у штодзённых клопатах пра дзяцей. Але існуе непасрэдная сувязь гэтага жыцця з жыццём лірычнай гераіні, разуменне роднасці і рознасці гэтых лёсаў. Пачуццём спагады, удзячнасці да блізкага чалавека навеяны кожны радок: “Мукі бабуля зжала за мяне”. Зрабіла ўсё, што ад яе залежала, каб жыццё працягвалася ў лёсах нашчадкаў. Выканала сваю місію на зямлі. Разумеючы ўсё гэта, з вялікай адказнасцю перад пачэсным абавязкам “цуг жыцця не разбурыць” уступае на свой шлях лірычная гераіня:

Зноў пра бяссмерце паспрабую.

Каб цуг жыцця не разбурыць,

Я за Пранцысю, прабабулю,

Сустрэну золак у бары [2, с. 154].

Рыгор Бярозкін адзначаў здольнасць паэткі “адчуваць і за тых, каго ўжо даўно няма, мяняцца з імі месцамі, і не ў межах нейкай рацыяналістычнай ідэі – у абсягу сённяшняга перажывання, якое пульсуе жыва, чыста, выразна” [4, с. 176].

Прадаўжальніца роду земляробаў, жней, Данута Бічэль сваю гераіню паказвае ў пастаяннай сялянскай працы. Вось яна на жніве адчайна імкнецца ўгнацца за “дужымі бабамі”:  “Перавяслы тугія рву. І ні стомы, ні пылу, ні часу, нават болю не прыкмячаю”, старанна поле грады: “Выпалю з градаў пырнік”, спрытна складае снапы: “Ты да мяне кідаеш сноп на сноп”. Непасрэдная далучанасць да спраў “людства працы” дае магчымасць сцвярджаць, што з свайго роднага асяроддзя паэтка ніколі “духоўна не выязджала” (Уладзімір Калеснік). Гераіня  Дануты Бічэль, як і сама паэтка, адначасова жыве і ў родных Біскупцах, і ў роднай Гародні. Прызнанне землякам: “Змарнавала б у горадзе сэрца, каб яно не лунала між вас” – шчырае і праўдзівае. Верачы сапраўднасці пачуццяў, тутэйшы люд заўжды прызнае яе за сваю.

У шматлікіх вобразах-успамінах паўстае родная вёска паэткі: “Вёска Біскупцы”, “Вытокі”, “Радасць”, “Вясковае”, “Уражанне” і інш. “Тут гадуецца людскасць мая” – гаворыць паэтка, гаворыць у цяперашнім часе, бо не адлучае сябе ад сваіх землякоў. Знітаванасць гэтая вельмі арганічная і натуральная, бо ідзе ад шчырага, свядомага адчування культурных, духоўных традыцый народа, веры ў мудрую справядлівасць вясковай маралі. Ёсць у паэткі своеасаблівы крытэрый меры вартасці чалавечага ў чалавеку. Гэта – своеасаблівая “біскупская мерка”, вышэйшай адзнакай якой з’яўляецца працавітасць.

Поруч з вобразам роднага дому ўвесь час узнікае няпросты матыў вяртання. І калі ў ранняй лірыцы гэта тэма адсвечвалася толькі лёгкім смуткам, калі туды вярнуцца было так проста: прыехаць, заняцца справай і – “зноў жняя да сям’і прынята”, то з цягам часу яе пачынае трывожыць пачуццё шчымлівага неспакою, што пастаянна паўтараецца ў нялёгкім пытанні: “Як вярнуцца дахаты?” Суцяшэннем служыць усведамленне немгчымасці паўтарэння мінулага:

Як вярнуцца дахаты?

Спытаю у памяці, сноў.

А навошта? –

заспрэчыць памяць.

Каб на золку з хаты ізноў? [2, с. 211]

Вяртанне на ўзроўні рэальнага дзеяння – немагчымае, яго патрэбна разумець як акт умоўна-сімвалічны. Згодна з сцверджаннем Тамары Чабан, “яно ўспрысаецца як імкненне да духоўнай, маральнай вышыні іцэльнасці”  [9, с. 62].  Не проста вярнуцца самой, а вяртаць страчаныя, забытыя каштоўнасці. Таму з такой упэўненасцю лірычная гераіня заяўляе свайму рэальна адсутнаму апаненту: “Думаеш, прапала? Не, вярнуся назаўжды ў забытую краіну”. Вобраз забытай краіны – гэта сімвал тых вялікіх нацыянальных здабыткаў, што чакаюць вяртання з небыцця.

Біяграфія Дануты Бічэль цесна звязана з Гародняй. У многіх вершах узнікае вобраз гэтага старажытнага места, яго помнікаў: “Гародня” (Горад мой, бяссонніца мая…), “Каложа”, “Птушкі над старажытнай Каложай”, “Гародня” (На шляхах Радзімы несмяротных…), “Вандроўка па Гародні з Уладзімірам Караткевічам вясной 1965” і інш.

У самым эпіцэнтры геаграфічнага і пачуццёвага абсягу Дануты Бічэль – вобраз Нёмана. Ні адна з геаграфічных назваў не паўтараецца так часта, не атаясамляецца так яскрава з яе творчасцю, як Нёман з яго прытокамі. “Прынёманская спявае” – гэтым азначэннем выдзялялі яе паэтычны голас яшчэ ў 60-ыя гады, бо столькі было ў ім своеасаблівых адценняў, сугучных з плынню вялікай ракі ды з галасамі Прынямоння. Цікава прасачыць “эвалюцыю пачуцця” лірычна гераіні да “адзінага каханага”, як называе Нёман паэтка. Ужо ў самых першых вершах створаны вобраз магутнай беларускай ракі. Ён намаляваны чыстымі, светлымі фарбамі. Наогул, настрой радаснага, часткова ідылічнага ўспрымання жыцця характэрны для ўсёй ранняй лірыкі паэткі. Нёман з’яўляецца часам не ракой, а нечым больш значным. Недарэмна ў адным раннім інтэрв’ю Данута Бічэль прызнавалася: “У дзяцінстве доўга думала, што Нёман – гэта не рэчка, а нешта зусім іншае. Рэчкай у маім уяўленні была Гаўя. Як растлумачыць? Гэта быў Нёман! Нешта такое неабдымнае, святое. Нёман – гэта бяссмерце маіх продкаў” [10, с. 16].

Адна з першых паэтычных кнігаў Дануты Бічэль мела назву “Нёман ідзе” (1964). Але гэта не толькі яркая метафара. Нёман – сапраўды, не проста рака ў яе вясновым руху. Нёман жыве. Ён вечны, як само жыццё. Гэта нават не столькі імкненне акрэсліць межы далучанасці сваёй гераіні да пэўных мясцін. Нёман абуджае паэтычную думку. Усе жыццёвыя дарогі лірычнай гераіні вяртаюць яе да роднай ракі як да першавытокаў, як да роднага дому:

Трывожныя думкі дарог

заўсёды вядуць да цябе.

А сёння з духмяных бароў

ты сам насусрач прыбег.

Стаю з берагамі ўрост,

не ў сілах адвесці вачэй,

а ты ўдалячынь наўпрост

праз сэрца маё цячэш [2, с. 23].

Ужо з гэтага верша відаць, як паступова вобраз Нёмана як бы набліжаецца, страчвае арэол святасці, становіцца істотай роднай, зямной, крэўнай. Лёс жанчыны цесна сплятаецца з Нёманам і яго прытокамі, ствараецца “цікавы вобраз – іерархічна-патрыярхальная сям’я рэк, дзе Нёман – бацька, галоўны суддзя, прытокі – яго дзеці, а для лірычнай гераіні – сёстры, сяброўкі, суперніцы, кожная са сваім лёсам і характарам” [11, с. 62]. Далучэнне да гэтай сям’і свядомае, радаснае: “Толькі Нёмну ў палон здаюся –Котра, Чорная Ганча, Дануся…”

У вершах больш позняга часу ўзнікае яшчэ не зусім выразна акрэслены неспакой, чаму “плытчэе задумлівы Нёман”, гэтае пачуццё перарастае ў трывогу: “Толькі б Нёман не высах, рыбы-келбы вяліся, калыхаліся лодкі і ветразь быў лёгкі”. І ўжо страшны ў сваім безвыходным адчаі вобраз паслячарнобыльскага Нёмана стварыла паэтка ў вершах з кнігі “А на Палессі” (1989г.):

Ты думаеш, Нёман, што сонца

твой гон супыняе?

Не, стронцый.

Тут жудасны зброд цемнаты.

Заткнулі крыніцам раты.

Жывога цябе пахавалі,

Атрутай атруцілі хвалі.

А ты падзяліўся атрутай

З зямелькай і з плоткай, і з рутай [12, с. 138].

Верш сведчыць пра тое, што Данута Бічэль, чыя лірычная гераіня раней знаходзілася на “мяжы здзіўлення і захаплення” чымсьці неўсвядомленым, на мяжы набліжэння да таямніцаў свету, дзе слова давала магчымасць толькі прыадчыніць заслону над гэтымі таямніцамі, стала гаварыць “адкрытым тэкстам”, звярнулася да публіцыстычнасці, якая ўключае ў сябе шырокае грамадзянскае гучанне, гарачую зацікаўленасць, праблемнасць, эмацыянальнасць, адкрытую тэндэнцыйнасць. Праблемы, што перажывае Нёман, пераносяцца ў сацыяльную сферу. Паэтка бачыць непасрэдную сувязь яго трагедыі з грамадскімі працэсамі. А першапрычынай усяго гэтага з’яўляецца духоўны нябыт, за які вымушаны пакутаваць людзі.

Шматаблічнасць, шматпланавасць у адлюстраванні паэткай Нёману далі падставу Леаніду Дранько-Майсюку сцвердзіць арыгінальную думку залежнасці паэтычнага стылю ад Нёманавай плыні: “Вершы Дануты Бічэль-Загнетавай рытмізаваны дыханнем славутай беларускай ракі… Рытм гэты няроўны, як няроўная Нёманава плынь” [13, c. 6].

Зразумела, нельга літаральна прымаць гэтае вобразнае сцверджанне, але безумоўна і тое, што цячэнне ракі, неспакойнае, няроўнае, як відавочнай з’яўляецца прыхільнасць паэткі да рытмічна-раскаванага верша, што і з’явілася прычынай для такога нечаканага параўнання.

Найбольш поўна біяграфізм, а гэта адна з асаблівасцей творчасці  Дануты Бічэль,  выяўляецца ў імкненні выказаць праз паэтычнае слова “свой боль і сваю радасць”, нялёгкі і вельмі няпросты свет жыцця жанчыны. Шчыра, праўдзіва расказаць пра жыццё жанчыны-працаўніцы, маці, жонкі, пра вялікую адказнасць за лёс сям’і, будучыню дзяцей. У чым сутнасць, прызначэнне, сэнс жыцця жанчыны? Гэтае пытанне заўсёды хвалявала паэтку.

У канцы 50–пачатку 60-ых гадоў, калі яна ўваходзіла ў літаратуру, “на пярэднім плане” жыцця і мастацтва ўсё яшчэ стаяў вобраз жанчыны-барацьбіткі, грамадскі-актыўнай, дзейснай, для якой вышэйшым ідэалам было дасягненне шчаслівай будучыні для ўсіх народаў, вершы маладой паэткі ўражвалі шчырасцю, сапраўднасцю, паўнатой пачуццяў. Адсутнасць надзённасці, яркіх, канкрэтных прыкметаў часу – вось у якіх недахопах папаракалі паэтку, быццам забыўшыся, што паэзія, якая закранае вечныя пытанні жыцця, надзённая заўсёды. Пятрусь Макаль, рэцэнзуючы зборнік “Нёман ідзе, адзначаў: “Паэтка абмяжоўвае свае творчыя магчымасці… Можна толькі пашкадаваць, што яна чамусьці свядома стараецца “адмахнуцца ад трывожных турбот сённяшнага дня” [14, с. 5]. Як бы ў адказ на такія папрокі Данута Бічэль стварыла своеасаблівы паэтычны маніфест, у якім найбольш выразна вырашаюцца праблемы сутнасці жыцця жанчыны, – верш “Жаночае”. На поўным сур’ёзе палемізуючы з сваімі апанентамі і ў той жа час з добрай доляй гумару, неад’емнага спадарожніка яе характару, лірычная гераіня пачынае споведзь сучаснай жанчыны:

Хіба я не сучасная жанчына?

А вось маёй адсталасці прычына –

прыёмны мой пакой,

мая дзяржава – кухня,

дзе пры цяпельцы ў дзежцы цеста пухне.

Я дзейнасць пачынаю на світанні.

Дарэчы, філасофскія пытанні,

ці траціць нервы на дзяцей і мужа,

не ўзнікнуць, покуль накарміць іх мушу [2, с. 100].

Змяшанне розных станаў, настрояў гераіні дакладна адлюстроўваецца ў перапляценні лексікі некалькіх стылістычных пластоў: ад афіцыйна-дзелавога да размоўнага.

Паэтка знаходзіць шчырыя, высокія словы, каб выказаць сваё разуменне  асноўнага прызначэння жанчыны:

На свет з’явілася карміць і песціць.

Напружаны заўсёды зрок і слых.

У самы радасны, у самы горкі міг

узніме голас:

–Мама, дай паесці [2, с. 100].

Першы з прыведзеных радкоў асабліва ўзнёслы: у ім заключаецца кульмінацыя, асноўная думка, момант найвышэйшага душэўнага напружання. Далей рытм зніжаецца, ад разваг пра высокія матэрыі жанчыну адрывае родны, заўсёды кранальны голас дзіцяці. Усё вяртаецца на свае месцы, усё пачынаецца спачатку спрадвечнымі жаночымі клопатамі. Яны, безумоўна, заключаюць у сабе не меншую значнасць, чым любая іншая справа. Бо вынік – будучыя пакаленні, будучыня планеты. Вось чаму ў сваім “маніфесце” паэтка сцвярджае, што клопат пра жыццё, здароўе дзяцей з’яўляецца для жанчыны галоўным грамадзянскім абавязкам.

Разглядаючы творчасць Дануты Бічэль, нельга не звярнуць увагу на сувязь яе паэзіі з фальклорам. І гэта не проста сувязь, а праяўленне арганічнай, натуральнай злітнасці асабістага духоўнага жыцця з народным светаўспрыманнем. Таму фальклорнасць яе творчасці, як слушна адзначыла Тамара Чабан, – гэта не толькі “засваенне народна-песенных прыёмаў паэтыкі, колькі зварот да глыбінных каштоўнасцей народнага светаўспрымання, суаднесенасць вобліка сучаснай лірычнай гераіні з фальклорна-абагуленым вобразам жанчын, традыцыяй народнай маралі” [11, с. 26].

Без перабольшання можна сказаць, што ўсе жанры вуснай народнай творчасці знайшлі адлюстраванне ў творчасці Дануты Бічэль-Загнетавай. Калі ж гаварыць пра ўплыў нейкага пэўнага жанру, то , відавочна, напачатку гэта была песня. Таму невыпадковае прызнанне паэткі ў аўтабіяграфіі: “Песня – не для воплескаў, не для славы. Гэта – сяброўка, ёй можна выліць боль і радасць. Падмога – з ёй лягчэй арэцца, прадзецца, капаецца, варыцца смачнейшая страва, ямчэй п’ецца чарка, лягчэй кладзецца бервяно на зруб, шчырэй кахаецца. У паэзію прыйшла ад песні” [1, c. 25].

Ёсць у паэзіі Дануты Бічэль яшчэ адзін адметны вобраз – сасны, які стаў скразным. Чаму менавіта гэтае дрэва? Сасна – прыгожая, высокая, стройная, моцная і разам з тым непатрабавальная. Невыпадкова да гэтага вобраза ў беларускай літаратуры звярталіся многія пісьменнікі: Якуб Колас, Максім Танк, Аркадзь Куляшоў, Пімен Панчанка, Іван Навуменка і інш. У лірыцы Дануты Бічэль гэты вобраз набывае сімвалічны, шматзначны сэнс. Як сімвал еднасці з роднай зямлёй. Нагадаем: “Мяне маці тут нарадзіла, як сасну ў бары нарадзіла”. Як сувязь паміж людскім, зямным жыццём і бязмежжам высокага неба, сусвету: “Але звінела неба высока… Трымала яго на руках сасонка”. Як вышэйшая эстэтычная асалода: “Настройваю сэрца вячыстаю музыкай бору”. Адчуць сэрцам музыку бору, песню прыроды можа толькі той, хто не адлучае сябе ад усеагульнага жыцця, хто мае душу, здольную адклікнуцца на покліч іншых жывых істот. Але самы цікавы сімвал – сасна як вобраз-адпаведнік, своеасаблівы аўтапартрэт самой паэткі, як у вершы “Ці сняцца табе хвілінаю…”.

Матыў адзінства чалавека і прыроды – вядучы ў пейзажнай лірыцы Дануты Бічэль. Але і ў гэтым адзінстве, як у кожным дыялектычным, існуе супрацьлегласць, супрацьстаянне, якое паэтка імкнецца звесці да мінімуму. Сілай мастацкага слова яна аднаўляе страчаную чалавекам нашага часу еднасць з прыродай. Разам з тым дасягнуць суладдзя ў сваёй душы, як частцы прыроды, і ў чалавечых адносінах – адна з мэтаў паэзіі Дануты Бічэль. Найбольшага поспеху ў гэтым плане дасягнула яна ў цыкле “Водар і шолах”, які ўпершыню з’явіўся ў кнізе “Ты – гэта ты” (1976). Гэта сапраўдны “паэтычны гербарый” (Тамара Чабан), у якім сабраны беларускія гаючыя травы і кветкі з праўдзівымі, беражліва захаванымі ў народнай памяці назвамі.

Паэзія Дануты Бічэль прыцягальная сваёй глыбокай шчырасцю, задушэўнасцю, сапраўднасцю. Прызнанай вяршыняй яе стаў зборнік “Дзе ходзяць басанож (1983), за які паэтцы ў 1984 годзе была прысуджана Дзяржаўная прэмія Беларусі імя Янкі Купалы. Яна стала першай беларускай паэткай, якой была прысуджана такая ўзнагарода.

Апошнім часам у творчасці гарадзенскай паэткі пераважаюць хрысціянскія матывы. Яна актыўна супрацоўнічае з часопісам “Наша вера”. Да сямідзесяцігоддзя паэткі была выдадзена кніга духоўнай паэзіі “Ойча наш”. 

Першай кнігай прозы Дануты Бічэль стаў мастацка-дакументальны твор “Хадзі на мой голас”. Аўтарка гэтак патлумачыла з’яўленне гэтай кнігі: “Захацелася скінуць сябе салодкую няволю рыфмаў, гэты панцыр чарапахі. Гэтая кніжка – яшчэ не развітанне, не запавет, але падвядзенне вынікаў” [15, с. 5]. Аўтарка стварыла партрэты тых, каго добра ведала і любіла. Найперш гэта абагульнены партрэт свайго роду, бацькоў, бабуляў, прабабуляў. А далей – тых, з кім зводзіў няпросты, але плённы і, відавочна, шчасны лёс паэткі. Кніга створана “на мяжы паміж паэзіяй і прозай, калі ўдаецца заскочыць за далягляд думкі, дзе пачуццё і думанне зліваюцца ў адно” [15, с. 5]. Рэцэнзуючы гэтую кнігу, крытык Леанід Галубовіч адзначыў: “Духоўнасць – галоўная і вызначальная рыса жыцця і творчасці Дануты Бічэль. І гэтай кніжкі – таксама, канва якой, дарэчы, наскрозь прашыта адмысловай біблейскай цытацыяй. Акінуўшы перажытае са сваёй сённяшняй непагрэшнасці і ўмоленасці, паэтка празорна бачыць за помнай пакутай беларускай мінуласці наступства нашых будучых светлых дзён” [16, с. 16].

Вершы Дануты Бічэль перакладзены на 13 моў свету, у тым ліку – англійскую, нямецкую, польскую, літоўскую, рускую, украінскую, хіндзі і інш. Выйшлі кнігі паэзіі на польскай мове “Ty to ty” (1981), на рускай – “Белая Русь” (1969), “Там, где ходят босиком” (1990). Паэтка актыўна займаецца перакладам з польскай мовы. Гэта найперш творы духоўнай паэзіі. Нядаўна ў яе перакладзе выйшла кніга пра знакамітага святара айца Мельхіора Фардона, які доўгі час жыў і працаваў у нашым горадзе. На працягу многіх гадоў вядзецца працэс беатыфікацыі а. Фардона, на дыяцэзіяльным узроўні ён закончыўся восенню 1998 г.

Вершы, прысвечаныя Дануце Бічэль: Ларыса Геніюш “Добры дзень, дарагая, харошая…”, Уладзімір Караткевіч “Каложа”, Яўгенія Янішчыц “Данута”, “ Ірвёмся ў неабжытае”, Анатоль Сыс “Данута Бічэль-Загнетава”.

 

Бічэль-Загнетава, Д. Выток маёй песні / Д. Бічэль-Загнетава // Вытокі песні. Аўтабіяграфіі беларускіх пісьменнікаў. Мінск: Маст літ., 1972. – С. 24–28.

Бічэль-Загнетава, Д. Даўняе сонца: Лірыка / Д. Бічэль-Загнетава. Мінск.: Маст. літ., 1987. –  398 с.

Тарасюк, Л. Вернасць вытокам: Фальклорныя традыцыі ў сучаснвй беларускай паэзіі / Л. Тарасюк. Мінск: Універсітэцкае. 1985. – 126 с.

Бярозкін, Р. Святло і рух / Р. Бярозкін // Маладосць. – 1976. –  №6. – С. 171–177.

Бічэль-Загнетава, Д. Усё лятуць і лятуь тыя коні… / Д. Бічэль-Загнетава // ЛіМ. 30 чэрвеня 1989. – С.5.

Геніюш, Л. Белы сон: Вершы і паэмы / Л. Геніюш. Мінск: Маст літ., 1990. 351 с.

Калеснік, Ул. Свет блізкі і далёкі / Ул. Калеснік // Беларусь. – 1984. – №9. – С. 22–24.

Бярозкін, Р. Свежасць і чысціня / Р. Бярозкін // Беларусь. – 1965. – №1. – С. 26–28.

Чабан, Т. Приручение мира / Т. Чабан //Дружба народов. – 1985. – №3. – С. 257–259.

Станкевіч, Р. Любоў – гэта ўсё / Р. Станкевіч // Работніца і сялянка. – 1984.–  №1. – 15–16.

Чабан, Т. Творчасць беларускіх паэтэс у святле фальклорных традыцый / Т. Чабан, Я. Гарадніцкі // Беларуская сучасная паэзія і фальклор. Мінск: Навука і тэхніка, 1988. – 127 с.

Бічэль-Загнетава, Д. А на Палессі: Вершы і балады / Д. Бічэль-Загнетава. –Мінск: Маст літ., 1990. – 158 с.

Дранько-Майсюк, Л. Убачыць аднойчы / Л. Дранько-Майсюк // ЛіМ. 27 верасня 1985. – С. 6.

Макаль, П. З чыстых крыніц / П. Макаль // ЛіМ. 19 лютага. 1965. – С. 5.

Бічэль. Д. Хадзі на мой голас / Бічэль Д. Гародня–Wroclaw: Гарадзенская бібліятэка. 2008. – 330 с.

Галубовіч, Л. Пра кнігу Дануты Бічэль “Хадзі на мой голас” / Л. Галубовіч // ЛіМ. 17 кастрычніка 2008. – С. 16.

  

Кнігі Дануты Бічэль

 

Бічэль-Загнетава, Д. Дзявочае сэрца: Вершы / Д. Бічэль-Загнетава. – Мінск: Маст. літ., 1961. – 47 с.

Бічэль-Загнетава, Д. Нёман ідзе: Вершы  / Д. Бічэль-Загнетава. – Мінск: Маст літ., 1964. – 56 с.

Бічэль-Загнетава, Д. Запалянкі: Паэмы. Вершы / Д. Бічэль-Загнетава. – Мінск: Маст літ., 1967. – 80 с.

Бічэль-Загнетава, Д. Перапёлка: Вершы / Д. Бічэль-Загнетава. – Мінск: Маст літ., 1968. – 31 с.

Бічэль-Загнетава, Д. Грыб-парасон: Вершы / Д. Бічэль-Загнетава. – Мінск: Маст літ., 1969. – 40 с.

Бічэль-Загнетава, Д. Дзічка: Вершы / Д. Бічэль-Загнетава. – Мінск: Маст літ., 1971. – 33 с.

Бічэль-Загнетава, Д. Рыжая палянка: Вершы / Д. Бічэль-Загнетава. – Мінск: Маст літ., 1971. – 18 с.

Бічэль-Загнетава, Д. Доля: Вершы / Д. Бічэль-Загнетава. – Мінск: Маст літ., 1972. – 72 с.

Бічэль-Загнетава, Д. Дагані на кані: Вершы / Д. Бічэль-Загнетава. – Мінск: Маст літ., 1973. – 24 с.

Бічэль-Загнетава, Д. Ты – гэта ты: Паэзія / Д. Бічэль-Загнетава. – Мінск: Маст літ., 1976. – 176 с.

Бічэль-Загнетава, Д. Браткі: Вершы і паэмы / Д. Бічэль-Загнетава. – Мінск: Маст літ., 1979. – 240 с.

Бічэль-Загнетава, Д. Лузанцы: Вершы / Д. Бічэль-Загнетава. – Мінск: Юнацтва, 1982. – 40 с.

Бічэль-Загнетава, Д. Дзе ходзяць басанож: Вершы / Д. Бічэль-Загнетава. – Мінск: Маст літ., 1983. – 95 с.

Бічэль-Загнетава, Д. Габрынька і Габрусь: Вершы / Д. Бічэль-Загнетава. – Мінск: Юнацтва, 1985. – 40 с.

Бічэль-Загнетава, Д. Загасцінец: Вершы / Д. Бічэль-Загнетава. – Мінск: Маст літ., 1985. – 94 с.

Бічэль-Загнетава, Д. Даўняе сонца. Лірыка / Д. Бічэль-Загнетава. – Мінск: Маст літ., 1985. – 398 с.

Бічэль-Загнетава, Д. А на Палессі: Вершы і балады / Д. Бічэль-Загнетава. –Мінск: Маст літ., 1990. – с. 158.

Бічэль-Загнетава, Д. Божа мой, Божа: Вершы / Д. Бічэль-Загнетава. – Мінск: Маст літ., 1993. – 34 с.

Бічэль-Загнетава, Д. Гараднічанка: Вершы / Д. Бічэль-Загнетава. – Мінск: Юнацтва, 1993. – 50 с.

Бічэль-Загнетава, Д. Крэсавякі: Вершы (у суаўт.) / Д. Бічэль-Загнетава. – Мінск: Маст літ., 1993. – 32 с.

Бічэль, Д. Ты не самотны…: Вершы (у суаўт.) / Д. Бічэль. – Гродна: Гродз. абл. узбуйн. друкарня, 1997. – 80 с.

Бічэль, Д. Снапок:  Выбраныя вершы / Д. Бічэль. – Мінск: Маст літ., 1998. – 446 с.

Бічэль, Д. Снапок: вершы / Д. Бічэль. – Гродна: Гродзенскі маладзёжны “Альянс імя Вітаўта Вялікага”, Гродзенскае абласное аб’яднанне “Ратуша”. – 84 с.

Бічэль, Д. На белых аблоках сноў: Вершы / Д. Бічэль. – Мінск: Про Хрысто, 2002. – 76 с.

Бічэль, Д. Нараджэнне Езуса Хрыста, нашага Збаўцы. Вершаваная батлейка / Д. Бічэль. – Мінск: Про Хрысто, 2005. – с. 32.

Бічэль, Д. Ойча наш: Вершы / Д. Бічэль. – Мінск: Про Хрысто, 2008. – 24 с.

Бічэль Д. Хадзі на мой голас / Д. Бічэль. – Гародня–Wroclaw: Гарадзенская бібліятэка, 2008. – 330 с.

 

Літаратуразнаўчыя артыкулы, прысвечаныя творчасці

Дануты Бічэль

 

Арочка, М. Звязана крэўнымі вязкамі. Штрыхі да партрэта / М. Арочка // ЛіМ. 1998. 1 студзеня. – С.5.

Барсток, М. Пяснярка з Прынямоння / М. Барсток // Работніца і сялянка. – 1975. – №7. – С. 6.

Берёзкин, Р. Подлинность / Р. Берёзкин // Дружба народов. – 1977. – №4. – С. 269–271.

Вярцінскі, А. Што патрэбна ў жыцці? / А. Вярцінскі // Высокае неба ідэала: Літ.-крытычн. артыкулы. – Мінск: Маст літ., 1979. – С. 35–37.

Гаўрусёў, С. Без заніжаных мерак / С. Гаўрусёў // Полымя. – 1976. – №10. – С. 173–175.

Голуб, Ю. Гэта – яна! // ЛіМ. 21 верасня 1984. – С.:.

Голуб, Ю. І вяслуеш у вёскі і ў вёсны…/ Ю.  Голуб. ЛіМ. 21 лістапада 1965. – С. 7.

Лойка, А. Сустрэчы з днём сённяшнім / А. Лойка. – Мінск: Народная асвета, 1968. – С. 133–135.

Пяткевіч, А. З народных крыніц // Настаўніцкая газета. 23 студзеня 1980. – с. 4.

Пяткевіч, А. Ад Біскупцаў, ад Нёмана і Гародні / А. Пяткевіч // Старонкі спадчыны: культурнае памежжа Гродзеншчыны: працэсы, з’явы, асобы / А. Пяткевіч. – Мінск: Бел. кнігазбор. – С.209–218.

Петрушкевіч, А. Нёман – не проста “реченька” / А. Петрушкевіч // Полымя. –1992. – №6. – С.

Петрушкевіч, А. Мастацкае адлюстраванне фальклорных жанраў у творчасці паэткі Дануты Бічэль / А. Петрушкевіч // Нацыянальнае і агульначалавечае ў славянскіх літаратурах. М-лы міжнар. нав. канф. 19–20 верасня 2007г. Ч.2. Гомель, 2007. – С.129–132.

Петрушкевіч, А. Гародня і Гарадзеншчына ў творчасці Дануты Бічэль / А. Петрушкевіч // Краязнаўства як адзін з накірункаў вучэбна-выхаваўчай работы ў школе і ВНУ. Матэрыялы рэсп. нав. канф. 28–29 сакавіка 2008. Брэст, 2008. – С. 175–181.

Руцкая, А. Увагі варты пошук / А. Руцкая // ЛіМ. 21 кастрычніка 1977. – С. 5.

Суровцев, Ю. Мир души человеческой / Ю. Суровцев // Новый мир. – 1978. – №5. – С. 292–294.

Сямёнава, А. "На белых аблоках сноў" / А. Сямёнава // Наша вера. – 2007. – №4. – С.39–41.

Тарасюк, Л. Злітнасць з песняй / Л. Тарасюк // Маладосць. – 1979. – №5. – С. 292–294.

Чабан, Т. Крылы рамантыкі: Рамантычныя тэндэнцыі ў сучаснай беларускай паэзіі / Т. Чабан. – Мінск: Навука і тэхніка, 1982. – С. 73–75, С. 111–113.

Чабан, Т. Традиция обязывает / Т. Чабан // Неман. – 1984. – №3. – С. 163–166.

Чабан, Т. «Верю словам…” / Т. Чабан // Неман. – 1985. – №11. – С. 174–177.

Янішчыц, Я. Дома! / Я. Янішчыц // Маладосць. – 1988. – №1. – С. 170–174.

 

https://ebooks.grsu.by/lit_grodn/razdzel-8-paeziya-danuty-bichel.htm

Ссылка на комментарий
Поделиться на других сайтах

18 часов назад, ulmas сказал:

Наверняка родственница тех Бичелей. Госпожа (спадарыня) Данута Ивановна Бичель-Загнетова. Поэтесса. Белорусская националистка. Ревностная католичка. Ее земляки и предки, вероятно, в Ивье в костел ходили.

Теоретически все возможно, отрицать или утверждать не могу, так как не знаю истины! С таким же успехом можно предположить, что люди, проживающие в настоящее время в г.Ишиме, г.Тюмени, Тюменской области, г.Омске,  Омской области, г.Красноярске, г.Екатеринбурге, г.Соликамске (Пермский край), г.Тольятти, прибавить еще Казахстан - г.Петропавловск и Северо-Казахстанскую область, у которых фамилия Бичуль (Бичель-Бичуль),  они родственники "тех Бичелей," в том числе и "Госпожи (спадарыни) Дануты Ивановны Бичель-Загнетовой".

Ссылка на комментарий
Поделиться на других сайтах

3 часа назад, Krakovka сказал:

Теоретически все возможно, отрицать или утверждать не могу, так как не знаю истины! С таким же успехом можно предположить, что люди, проживающие в настоящее время в г.Ишиме, г.Тюмени, Тюменской области, г.Омске,  Омской области, г.Красноярске, г.Екатеринбурге, г.Соликамске (Пермский край), г.Тольятти, прибавить еще Казахстан - г.Петропавловск и Северо-Казахстанскую область, у которых фамилия Бичуль (Бичель-Бичуль),  они родственники "тех Бичелей," в том числе и "Госпожи (спадарыни) Дануты Ивановны Бичель-Загнетовой".

Безусловно, родственники. Это не фамилия Ковальский. А совсем не типичная ни для поляков, ни для белорусов. В Польше ее представители нигде компактно на собственно польских землях не проживают (как и Ящолты-Ящолды, очевидно не местные), а отдельные семьи разбросаны на вновь приобретенных в 1945 г. западных и северных территориях. Это явно католические выселенцы с Кресов. Если копать глубоко, все, в конце концов, окажутся потомками одной семьи из одного места. Где-то там, на стыке литовских и белорусских земель. Точно так же безусловно родственики все российские и казахстанские  Суппесы и Проппы,  моя немецкая родня по жене отцова брата, в том числе, реэмигрировавшие в США, Германию, Канаду. Только происхождение последних из одного корня к настоящему времени достоверно прослежено. В данном же случае какое-то родство однозначно. Это не только регион, но и тот самый приход, откуда происходят ваши предки с той же фамилией. Вы же надеетесь найти эту фамилию в книгах прихода Ивье. Так вот современный представитель ее с той самой территории. Ну, не поляки они оказываются. В Российской Империи их, как польскоязычных (хотя они были в той же степени и белорусскоязычны) католиков, для простоты, писали поляками. Для поляков в РИ они были литвинами, во Второй Речипосполитой, нравится это им или нет, писались поляками. Хотя в быту они ничем не отличались от православных белорусов. Да и от русских не сильно (можете посмотреть документальный фильм о посещении радзимай вески гэтай спадарыней: типично русская деревня с типично русскими старушками, разве что говор своеобразный - ныне, естественно, белорусский, ибо давно не с кем им па польскай размавляць). Сами же они были для себя тутэйшими. С 1945 г. те из них, кто не эмигрировал в Польшу, могли быть только белорусами.

Изменено пользователем ulmas
Ссылка на комментарий
Поделиться на других сайтах

В 24.08.2019 в 16:11, Krakovka сказал:

Открытий сделано много!

1.      Каетана, Кастана, Калитана, Татьяна Игнатьевна – это один и тот же человек, дочь Игнатия и Антонины Бичель;  2.     Каетана, Кастана, Калитана, Татьяна Игнатьевна – это один и тот же человек, а так же жена Мартина Ящульда; 3.  В семье Каетаны и Мартина было, вернее найдено мной в МК костела, 5 детей. Это – Александр, Катерина, Анна, Мария, Елена. О судьбах Катерины, Анны, Марии известно, но о судьбах Александра и Елены нет;

4.      Девичья фамилия Антонины  Бичель жены Игнатия Бичель – Быковска;

5.      Семья Бичель до ссылки являлась прихожанами Ивейского прихода Виленской губернии Ошмянского уезда.

5d611b1752e3f_.thumb.JPG.d0dc60d25f9a7f16544bdb9061472b97.JPG

 

 Поздравляю с первыми позитивными результатами  исследования своих родословных корней.  Спасибо, что поделились ими в теме. Отдельная благодарность за "картинки" из костельной книги.  У Вас  появилась возможность дополнить  Ваше Древо, которое было в теме ранее  представлено,   и определить  стратегию дальнейшего  восстановления  родословных связей  в нем каждой из персон.  Поиск продолжается .....

Ссылка на комментарий
Поделиться на других сайтах

5 часов назад, uljana сказал:

Поздравляю с первыми позитивными результатами  исследования своих родословных корней.  Спасибо, что поделились ими в теме. Отдельная благодарность за "картинки" из костельной книги.  У Вас  появилась возможность дополнить  Ваше Древо, которое было в теме ранее  представлено,   и определить  стратегию дальнейшего  восстановления  родословных связей  в нем каждой из персон.  Поиск продолжается .....

Огромное спасибо! Без Ваших исследований о семье Бичуль, подсказок и помощи было бы намного сложнее! Да! Поиск продолжается!

Ссылка на комментарий
Поделиться на других сайтах

https://inosmi.ru/history/20190929/245904863.html?utm_source=pulse_mail_ru&utm_referrer=https%3A%2F%2Fpulse.mail.ru

 

Профессор Веслав Цабан о январских повстанцах, сосланных в Западную Сибирь

29.09.2019

Историк рассказывает о судьбе польских повстанцев, сосланных после восстания 1863-1864 годов против Российской империи в Сибирь. Бывшие повстанцы под воздействием естественных процессов осваивались в новом окружении, менялось и отношение местных к полякам, многие из которых так и остались в Сибири.

Историк сообщает, что 

в этом году вышла в свет важная публикация о судьбе январских повстанцев, которые после поражения восстания оказались в сибирской ссылке. Речь идет о двухтомном собрании документов «Участники Январского восстания, сосланные в Западную Сибирь, в восприятии российской администрации и жителей Сибири». Это собрание документов является трудом польско-российского коллектива историков, изданным в Кельце в серии «Поляки — Сибирь. XVIII-XIX век». В нем размещены официальные документы царской администрации, мемуары, письма и дневники.

Ссылка на комментарий
Поделиться на других сайтах

Цитата

 alexandrivanov 

К сожалению, данных очень мало, сведения по бабушке очень небольшие о Мержвинском Николае Петровиче.

 

 Предлагаю Вам, Александр, для ориентации  поиска,  имеющиеся у меня данные о Ваших далеких предках.

 

1.) Из распределительных списков Тобольского Приказа о ссыльных   известно,  что  участник польского мятежа 1863-1864 годов,  Фелициан Станиславов Мервинский, 20 лет, холост, именует себя дворянином Гродненской губернии Бельского уезда,  был писарем, имеет родителей,[направлен на водворение ] Ишимскаго округа Уктузской волости в д. Половинную  без выдачи пособия на домообзаводства. Отправлен 21 мая в XII партии. Тобольский архив,  Ф. И. 154 оп.25 д.3, файл 234, запись 24.

 Статейный его список с указанием причин  отправки  на водворение в Тобольскую губернию не искала,   видимо он есть  в его прошении  о возвращении  на родину в 1875 году , в следующем документе: 

ГБУТО «ГА в г.Тобольске» Ф. И. 152 оп. 7 д.73. Дело о возвращении на родину политссыльных П и К Малиновских, Ф Мержевинского .  23 июля 1875 г. - 20 мая 1881 г.

  В этом документе, Павел Адамов Малиновский и Казимир Сельверстов Малиновский из д. Половинной, а  Фелициан Станиславов Мержевинский из д. Окуневой Уктузской волости написали прошение   о возвращении на родину. Этот вопрос рассматривается в ходе переписки между разными ведомствами по сбору информации.

Что касается  Фелициана Станиславова Мержевинского, то  »Прошение написанное на простой бумаге, о возвращении его на родину в Гродненскую губернию впредь до предоставления им узаконенного количества марок или Гербовой бумаги, ввиду 73 ст. Устава о гербовых сборах от 17 апреля 1874 г  не подлежит рассмотрению». Новое прошение с нужным количеством  марок он  не написал, в отличие от Малиновских. Так и остался в Сибири.

Этот архивный документ можно  и нужно  основательно изучить! Либо  сделать запрос в архив  на его копию или посмотреть непосредственно в читальном зале Тобольского архива. Важно найти  статейный список Фелициана.

 2.)  В Первую Перепись Российской Империи проходившей в  1897 году,   в селе Зарослое  Уктузской волости Ишимского округа Тобольской губернии переписаны:

 1. Мередвинский Финициан Станиславов, хозяин, 55 л, женат,  польский водворенец из Гродненской губернии Бельского уезда, грамотный, обучался дома.

2. Мередвинская Серафима Фомина, жена, 35 л, родилась в Гродненской губернии Бельском уезде.

3. Мередвинский  Фома  Финицианов, сын, 16 л, холост, родился здесь.

 4. Мередвинский  Николай  Финицианов, сын, 12 л, родился здесь.

5. Мередвинский  Петр Финицианов, сын, 4 л. родился здесь.

6. Мередвинская Елизавета Финицианова, дочь 1 л, родилась здесь.

Вся семья значится как польские водворенцы, все римско католического вероисповедания, у всех  родной язык польский. Занимаются земледелием. Проживают в собственном дворе, одно жилое строение из дерева крытое землей. ГБУТО «ГА в г.Тобольске» Ф. И. 417 оп. 2 д. 1235, файл 196,с. Зарослое.

В этом документе такая вот трансформация фамилии ссыльного, о чем я уже писала.

Итак, в Сибири женился,   нашел жену среди ссыльных   с родных мест, родилось  в ссылке у него   четверо детей:

Года рождения вычислены : трое сыновей - Фома Фелицианов(ич)  1881 г.р.; Николай Фелицианов(ич ) 1885 г.р.;  Петр Фелицианов(ич)  1893 г.р;   единственная дочка Елизавета Фелициановна 1896 г.р.

 Я специально выделили  их вероисповедание - они все католики,  это значит что венчание свое и крещение детей своих они  проводили  в  Тобольском костеле,  или ксендзом  по месту жительства, а запись делалась в костельных книгах.

Это все к тому, что в православных метрических книгах  Зарословской церкви, скорее всего, найти эти  записи не получится.     За свой необдуманный совет я Вам приношу свои извинения! Опыт работы с этими костельными книгами в читальном зале Тобольского архива в г. Тобольске  уже имеется. Об этом можно почитать в этой  же теме.

 

Возможно, эта информация будет Вам полезна, в будущем пригодится.

 

 

Ссылка на комментарий
Поделиться на других сайтах

54 минуты назад, uljana сказал:

 Предлагаю Вам, Александр, для ориентации  поиска,  имеющиеся у меня данные о Ваших далеких предках.

Спасибо за огромное за предоставленную информацию, а так же на отсылку про вероисповедание, об этом я не знал. Я думаю эта информация безусловно пригодиться. Еще раз спасибо

Ссылка на комментарий
Поделиться на других сайтах

21 минуту назад, alexandrivanov сказал:

а так же на отсылку про вероисповедание, об этом я не знал. Я думаю эта информация безусловно пригодиться. Еще раз спасибо

 Да, это действует если оба супруга католики,  только надо иметь ввиду, что если католик  женился на православной  женщине тогда рождение детей и венчание записывалось в церковных метрических книгах православных церквей.

 

Ссылка на комментарий
Поделиться на других сайтах

5 часов назад, uljana сказал:

 В Первую Перепись Российской Империи проходившей в  1897 году,   в селе Зарослое  Уктузской волости Ишимского округа Тобольской губернии переписаны:

 1. Мередвинский Финициан Станиславов, хозяин, 55 л, женат,  польский водворенец из Гродненской губернии Бельского уезда, грамотный, обучался дома.

2. Мередвинская Серафима Фомина, жена, 35 л, родилась в Гродненской губернии Бельском уезде.

3. Мередвинский  Фома  Финицианов, сын, 16 л, холост, родился здесь.

 4. Мередвинский  Николай  Финицианов, сын, 12 л, родился здесь.

5. Мередвинский  Петр Финицианов, сын, 4 л. родился здесь.

6. Мередвинская Елизавета Финицианова, дочь 1 л, родилась здесь.

 

В этом документе фамилия везде дана как Мерждвинский, Мерждвинская. Мелочь, конечно, но истина дороже.

 

Интересно, что сослали этого Фелициана (я правильно угадал его настоящее имя, без этих дополнительных документов) в Половинную, жил он в ссылке в Окуневой, а после ссылки добровольно поселился в Зарослой. Жену он, возможно, не искал среди ссыльных, а привез с родины. Какая ее девичья фамилия, кто ее родители и где была ее семья в ссылке, мы пока не знаем. Не факт, что по соседству. Женился ж он уже будучи свободным человеком и опять же не факт, что в Сибири. Все эти ссыльные уезжали на родину, слезно просили их туда скорее отпустить,  но многие, помыкавшись дома, где они оказывались, вопреки их ожиданиям, не героями, а никому не нужными подозрительными персонами, возвращались обратно в Сибирь, уже добровольно, на постоянное жительство. Очевидно, правильно делали вывод, что лучше быть культурным европейцем в не совсем дикой Сибири, чем бомжом и безнадежно отсталым отбросом общества в дико капиталистической (а уезжали еще из патриархальной полуфеодальной) польской родине, где вместо недавнего патриотизма стали цениться лишь деньги. А именно таковых у бывших ссыльных в помине не бывало. 

 

Как я уже упоминал в окуневской теме, правильное польское написание его имени - Mierzwiński Felicjan. Соответственно, его жены - скорее всего,  Mierzwińska Serafina. Именно Сэрафина, Серафима - это русификация. Как и имя ее отца - Фома. Которого, по-видимому, звали Tomasz, Томаш. Отчеств поляки у себя дома не признавали и не признают. Зато все имеют по два имени, что может обьяснять в ряде случаев почему у их детей в разных документах оказываются разные отчества. Назваться родители при разных случаях могли любым из своих имен. 

 

Изменено пользователем ulmas
Ссылка на комментарий
Поделиться на других сайтах

6 часов назад, ulmas сказал:

В этом документе фамилия везде дана как Мерждвинский, Мерждвинская.

 Спасибо! Уже хорошо!

6 часов назад, ulmas сказал:

 сослали этого Фелициана (я правильно угадал его настоящее имя, без этих дополнительных документов) 

Тут и угадывать нечего было, это его имя Фелициан фигурирует в сообщении, которое Вы цитировали, даже  отчество рожденных детей указано – Фелициановичи! Будьте внимательны.

 

6 часов назад, ulmas сказал:

Интересно, что сослали этого Фелициана в Половинную, жил он в ссылке в Окуневой, а после ссылки добровольно поселился в Зарослой.

Да, в  распределительных списках Тобольского приказа о ссыльных   местом его водворения - д. Половинная. Был он в тот момент холостым, одиноким,  и  довольно часто  таких ссыльных определяли  на простой  в крестьянские семьи, а когда  им не нравилось поведение постояльца  отказывались от него.   Уктузское волостное правление вынуждено было реагировать,  изменились условия - переправило в Окунево, а в Зарослую сам мог попроситься к кому то на жительство. За эти перемещения отвечало волостное правление. Ничего криминального здесь не вижу!

6 часов назад, ulmas сказал:

Жену он, возможно, не искал среди ссыльных, а привез с родины.

Да, действительно мог привезти с родины, но только в пеленках!  Сравним года рождения  Фелициана и его жены по Переписи 1897 года. Разница в возрасте 20 лет. На момент  водворения в 1863 году  в Уктузскую волость ему 20 л, вычислено, он 1842 г.р., ей в этот год всего лишь 1-2 года, она примерно 1862 – 1863 г.р.,  была рождена еще до ссылки, судя по записям места ее рождения в Переписи:

 1. Мередвинский Финициан Станиславов, хозяин, 55 л [1842 г.р ], женат,  польский водворенец из Гродненской губернии Бельского уезда 

2. Мередвинская Серафима Фомина, жена, 35 л[1862 г.р ], родилась в Гродненской губернии Бельском уезде.

 

6 часов назад, ulmas сказал:

Какая ее девичья фамилия, кто ее родители и где была ее семья в ссылке, мы пока не знаем.

 

Абсолютно верно! Это дело потомков.Пусть изучают и т.д .Мы в помощь!

6 часов назад, ulmas сказал:

Не факт, что по соседству. Женился ж он уже будучи свободным человеком и опять же не факт, что в Сибири.

  Конечно не факт, что жили на одной улочке, в каком - то местечке Бельского уезда, но оба родом оттуда. Изложу свою версию этой ситуации. Напомню, что Серафима Фомина (девичья фамилия  неизвестна)  родилась в  Бельском уезде, Гродненской губернии в 1862 -1863 гг . В Сибирь была отправлена грудным ребенком конечно не одна,  вероятнее всего  с родителями,  возможно, по данной версии,   в составе  этапной группы  с другими ссыльными  из одного   уезда и одной губернии, а может быть даже из одного местечка.   На  этапе следования из Гродненской губернии познакомился с родителями будущей жены и их  дочерью малышкой одного года отроду,  20-летний  ссыльный Фелициан. Во время ссылки поддерживал с ними отношения. Подросла невеста, предложил ей руку и сердце -  история аналогичная, что и у Бичуль с Ящульдами. Может быть было это как то иначе в деталях!,  познакомился Фелициан с будущими родителями своей невесты  уже в ссылке!  в которой  Серафима и выросла.

Женился в Сибири! Его не выпустили на родину в 1875 г.- 1881 г., это история с прошением длилась почти 6 лет, дело было закрыто в мае 1881 года. Когда отказали в выезде вот он и женился в Сибири. Невеста его к тому времени  подросла. Старший их сын Фома Фелицианович родился здесь, вычислено, в 1881 году. Может это и совпадение. Все требует проверки и подтверждения никто этого не отрицает!

 

6 часов назад, ulmas сказал:

Все эти ссыльные уезжали на родину, слезно просили их туда скорее отпустить,  но многие, помыкавшись дома, где они оказывались, вопреки их ожиданиям, не героями, а никому не нужными подозрительными персонами, возвращались обратно в Сибирь, уже добровольно, на постоянное жительство.,,,,,,,

 

Эта Ваша лебединая песня звучит уже много лет! Пора что то и менять!! а еще круче приводить конкретные примеры!

Ф.И.О. и что где когда  произошло в деталях и подробностях со ссылкой на архивные источники ! 

Ссылка на комментарий
Поделиться на других сайтах

Я даже могу предположить из какой части Бельского уезда происходит эта фамилия. Поиск по польским генеалогическим базам наиболее древним центром ее фиксации указывает парафию Topczewo (Топчево), а в ней конкретную деревню Mierzwino (Межвино).  Там Межвиньских просто кишмя кишело. Родимая их деревня по-любому, откуда они стали постепенно распространяться по округе и далее.

 

  http://www.etomesto.ru/map/online/shubert/17/map/17-2-1.png

 

Красивая 3-верстовка Шуберта с ситуацией нна 1846-63 гг., исправленная в 1866 г. В центре карты - Бельск (Подляски). Налево от него на том же уровне город поменьше - Браньск (на карте - Брянск), а вот от него почти на север отмечен местный сельский центр Топчево и возле оного даже 2 деревни Бол. и Мал. Мержвин.

 

В польских генеалогических базах я отыскал даже такого редкого хлопца как Felicjan Mierzwiński. Увы, не тот. Это запись о венчании оного с некоторой Marianna Mierzwińska, имевшем место, естественно, в приходском костеле в Topczewo. Но в 1819 г. Вторую половину 17 в., весь 18 в. и до середины 1830-ых гг. Межвиньские стабильно упоминаются как прихожане этой парафии. Процентов 95 носителей этой фамилии. Но после 1834 г. то ли костел этот прикрыли, то ли более поздние метрические книги хранятся где-то в другом месте и еще не исследованы. В общем, после этого поляские Межвинские фиксируются более рассеянно - премущественно в округе километров в 20-30 от деревни, давшей им фамилию. Может, многие и продолжали жить там же, но стали посещать соседние ближайшие парафиальные костелы. 

 

Межвиньские в генеалогической базе по материалам католических метрических книг

 

 

Изменено пользователем ulmas
Ссылка на комментарий
Поделиться на других сайтах

3 часа назад, uljana сказал:

 Спасибо! Уже хорошо!

Тут и угадывать нечего было, это его имя Фелициан фигурирует в сообщении, которое Вы цитировали, даже  отчество рожденных детей указано – Фелициановичи! Будьте внимательны.

Когда я установил, что имени Финициан не существует в природе, а это испорченное слепым или глухим писарем имя Фэличьян, то не имел ни малейшего понятия о существовании того вашего документа. Удивительно, как некоторые, имея на руках кучу разных документов об одном лице, все равно умудряются при этом расшифровывать имена с невероятными ошибками. Внимательнее надо быть. Более чем достаточно описок, ошибок и просто лжи в самих источниках. Люди нам верят и любая наша ошибка (вместо растолкования ошибок и вранья старинных горе-писарей) может чрезвычайно затруднить их поиски или заставить вовсе отказаться от них. 

Изменено пользователем ulmas
Ссылка на комментарий
Поделиться на других сайтах

8 минут назад, ulmas сказал:

Удивительно, что вы, имея на руках кучу разных документов об одном лице, все равно умудряетесь при этом расшифровывать имена с невероятными ошибками. Внимательнее надо быть.

 Задело Вас однако  мое замечание о невнимательности.  Вы сами наделали кучу ляпов  в предыдущем сообщении,  а теперь стараетесь оправдаться?? , отвлечь от них внимание читателей ,  что уж тут воспитывать других, когда сами не без греха.

Выписка из Первой переписи не моя, у меня нет доступа к оригиналу, поэтому доверяюсь    другим источникам, понимаю что рискую, но другого выбора у меня нет, исправлять же их без наличия оригинала не имею права. Вот и все!  Ошибки в данном случае не критичны, так как в дальнейшем  использованы верное написание имен. За заботу огромное спасибо!:buba:

Ссылка на комментарий
Поделиться на других сайтах

10 часов назад, uljana сказал:

 Задело Вас однако  мое замечание о невнимательности.  Вы сами наделали кучу ляпов  в предыдущем сообщении,  а теперь стараетесь оправдаться?? , отвлечь от них внимание читателей ,  что уж тут воспитывать других, когда сами не без греха.

Выписка из Первой переписи не моя, у меня нет доступа к оригиналу, поэтому доверяюсь    другим источникам, понимаю что рискую, но другого выбора у меня нет, исправлять же их без наличия оригинала не имею права. Вот и все!  Ошибки в данном случае не критичны, так как в дальнейшем  использованы верное написание имен. За заботу огромное спасибо!:buba:

 

Каким образом у вас нет доступа к материалам переписи 1897 года, если их давно раздают, как еще тысяч пятьдесят мормонских пленок, без всяких ограничений с личных хранилищ?  Можно читать с чего угодно, сколько влезет, с чужого диска, можно за минуты скачивать себе массивы источников целыми тысячекадровыми пленками. О каких ляпах вы говорите? Свои ляпы я сам исправляю. Не припомню, чтобы кто-то находил у меня серьезные технические  ошибки. Если у меня нет той информации, которой вы владеете (а я нет, ибо мне она без надобности), то и в этом случае иное мнение, чем ваше, отнюдь автоматически ошибочным не является. Откуда вам знать, что ваша информация достовернее, чем та, которой владею я, что ваши знания и навыки ценнее, а способ вашего мышления и вашей работы более продуктивны? У нас чуть ли не все разногласия по поводу оценки информации о поляках. Так с обеих сторон эта информация ни коим образом не является тем, что можно принимать на веру без критики, скептицизма и даже юмора, это не то, что можно измерять линейкой, изучать с помощью логики. В каждом случае - это адская субьективность. Преувелечения, эмоции, ложь, подлог и пропаганда. Наука исследовать эти дела и оставаться при этом наукой не в состоянии, в данном случае она бессмысленна и бессильна.

Изменено пользователем ulmas
Ссылка на комментарий
Поделиться на других сайтах

59 минут назад, ulmas сказал:

У нас чуть ли не все разногласия по поводу оценки информации о поляках. Так с обеих сторон эта информация ни коим образом не является тем, что можно принимать на веру без критики, скептицизма и даже юмора,

  Справедливо!  Будем относится с Юмором!!.

ulmas, что то продолжение Вашего выступления  ушло очень далеко от Юмора! Зачем?  

Изменено пользователем uljana
Ссылка на комментарий
Поделиться на других сайтах

51 минуту назад, uljana сказал:

  Справедливо!  Будем относится с Юмором!!.

ulmas, что то продолжение Вашего выступления  ушло очень далеко от Юмора! Зачем?  

Да нет, весь пост чисто юмористический. Юмор, конечно, еще тот. Но какие источники, такой и юмор. 

Ссылка на комментарий
Поделиться на других сайтах

2 минуты назад, ulmas сказал:

Да нет, весь пост чисто юмористический. Юмор, конечно, еще тот. Но какие источники, такой и юмор. 

 Да уж, в том что Вы изложили в своем трактате все используемые Вами источники  смешаны  в кучу ? Кому это надо?  Вам самому? Для чего? Выговорится? Блеснуть? Или как с юмором дружить показали?

 

Ссылка на комментарий
Поделиться на других сайтах

Господа юмористы!

Напоминаю про правила форума, особенно про п. 1.3:

https://forum.svrt.ru/guidelines/

 

uljana, пожалейте  ulmas. Ему и так тяжело живется )) Представляете, как трудно ненавидеть все и всех?

Ссылка на комментарий
Поделиться на других сайтах

58 минут назад, uljana сказал:

Кому это надо?  Вам самому? Для чего? 

 

Думаю, что вам. Не мог упустить случая доставить вам удовольствие. Вы же именно подобные посты всегда готовы обсуждать и комментировать. Это куда проще, чем взрыть иноязычный интернет в поисках родного прихода тех же Межвинских. 

Ссылка на комментарий
Поделиться на других сайтах

Присоединяйтесь к обсуждению

Вы можете опубликовать сообщение сейчас, а зарегистрироваться позже. Если у вас есть аккаунт, войдите в него для написания от своего имени.

Гость
Ответить в теме...

×   Вставлено в виде отформатированного текста.   Вставить в виде обычного текста

  Разрешено не более 75 эмодзи.

×   Ваша ссылка была автоматически встроена.   Отобразить как ссылку

×   Ваш предыдущий контент был восстановлен.   Очистить редактор

×   Вы не можете вставить изображения напрямую. Загрузите или вставьте изображения по ссылке.

 Поделиться

  • Сейчас на странице   0 пользователей

    • Нет пользователей, просматривающих эту страницу.
×
×
  • Создать...

Важная информация

Пожалуйста, прочитайте Условия использования